Jef Verheyen
Essentialisme (FR,NL), 1958
ESSENTIALISME
C’était s’isoler
Arracher ses sens aux forces de la matière, s’unir complètement aux vibrations supérieures à l’essentiel
Rouge, noir, Bleu ou Blanc devenir fou d’une couleur Tomber, s’envoler dans l’espace.
Beweging is disharmonie. Elk ding, eens zijn harmonische toestand verbroken, tracht terug harmonisch te worden. Deze betrachting is Actie, het bewegen naar iets. Beweging is tijd (dimensie) tussen twee harmonieën b.v. geboorte-Dood.
Beweging is onvolledig, bewegingen zijn alleen mogelijk met een vooropgesteld doel, het bepalen van dat doel geeft bewegingsmogelijkheid. Bewegingsvrijheid.
Een schietlood uit zijn vertikale houding beweegt zolang tot het STATISCH wordt.
Een draaiende kleurschijf wordt op het statische punt ACHROMATISCH.
STATIEK IS HARMONIE,
HARMONIE IS ACHROME,
ACHROME IS RUIMTE,
RUIMTE IS VRIJHEID,
VRIJHEID IS ESSENTIE
l’idée se révèle ainsi dans la réalité et dans la variété de la nature, sans rien perdre de son unité parfaite et de son caractère absolu, indépendant de toute manifestation sensible,
DE MEME QUE LA LUMIERE EST PRESENTE A CHAQUE LIEU ET RESTE PARTOUT, UNE ET LA MEME,
de même idée, une et indivisible, se communique à tous les êtres qui l’expriment, aussi dans la doctrine, platonicienne;
LA REALITE SENSIBLE N’EXISTE PAS EN ELLE MEME,
ELLE N’EXISTE QUE PAR PARTICIPATION, ELLE S’EFFACE DEVANT L’IDEE QUE EST SON ETERNEL EXEMPLAIRE
ESSENTIE IS
essentiële schilderkunst is dimensieloos, een volledig vrij blijven er geen kontrasten over. Dimensies zijn op kontrasten gebaseerd, kontrasten van kleur, afstands- of tijdsbegrippen, in de wereld der essenties bestaan geen tegenstellingen
ESSENTIES IS
Zij zijn het samenvloeien van + en —, op zichzelfstaande begrippen, autonomen of Adimensionalen. groot bestaat niet zonder klein Orde niet zonder Wanorde KOSMOS CHAOS, chaos bestaat niet,
zij was, zodus is Kosmos drager van chaos,
KOSMOS IS RUIMTE
RUIMTE IS ACHROME, zowel wit als zwart.
Wij kennen geen klein vierkant zonder groot, maar het VIERKANT bestaat, volledig vrij van het begrip der tegenstelling.
De essentie vierkant is ADIMENSIONAAL, onmeetbaar, het blijft zijn onbepaaldheid houden.
Wij zijn dragers van de begrippen, vierkant, cirkel, kleur,
ESSENTIES, ADIMENSIONALE begrippen, essenties zijn vrij van materie, van tijd is ruimte.
LOS VAN MATERIE IS ESSENTIEEL ESSENTIE IS IK, IK IS AL HET BESTAANDE,
AL HET BESTAANDE IS WERKELIJKHEID,
WERKELIJKHEID IS ALLES,
IK IS ALLES.
Weinigen hebben bij de tentoonstelling, Klein, Rot, Piene, Uecker, deelgenomen aan de vrijheid die deze werken uitstralen, even zijn enkelen entousiast geweest, zij hebben de frisheid aangevoeld, maar geen die de diepere grond van deze manifestatie begrepen heeft. De schuld ligt bij de inrichters, die nooit voor de tentoonstelling een werk van deze groep hadden gezien. Eén had de klok horen luiden, maar wist de klepel niet hangen, hij had enkel het woord „mouvement” onthouden. ’t Was dan ook deze titel die zij aan die manifestatie gaven. Het beste bewijs dat zij niet wisten waar het om ging. Zij werden waarschijnlijk geïnspireerd door de werken van Tinguely die ze zagen bewegen, maar die nochtans langs de beweging om statisch zijn.
Ives Klein is in levenden lijve een demonstratie komen geven, om ,,le vide” te tonen, het niets. Voor het hessenhuis was het natuurlijk NIETS, 't ging hun petje te boven.
NIETS IS ALLES IS ESSENTIE IS DE IK DE IK TEGENOVER ALLES,
DE VOLLEDIGE VRIJHEID.
het is niet Ives Klein die de mono- of achromie uitvond.
Klee vroeg reeds 25 jaar terug
,,Schwarz darstellen”.
De zwarte ruimte, het essentiële begrip zwart, ieder is drager van dat begrip, maar om het te vinden moet men los van MATERIE kunnen, de traditionele rommel, tachisme en al het andere geplodder.
,,IL FAUT ENDUIRE” Dubuffet en al de andere croutisten boren naast de essentie, met Pollock, Jorn en nakomelingen is het nog erger gesteld. Een groot palet en veelkleurige verfdoos volstaan niet om van iemand een schilder te maken, een kind kan de verf uitsmeren, een kakafonie maken, naargelang van zijn fantasie. Zo maakt men geen meesterwerk, iets dat blijft aantrekken, iets waarvan de openbaring een verukkelijke droom-ruimte is.
Kinderen spelen met verf, maar schilders zijn ze niet. Zij zoeken niet de geheimen van ’t leven, noch de eeuwige harmonieën te doorgronden. Het is juist het gevoel dat het genie vervoert en dat de alledaagsen nooit kennen dat de ingewijde in de taal der essenties doet verschillen van de middelmatigen. De geëntousiasmeerde kan meester worden van zichzelf, het ik toepassen of het inhemzelf scheppen. Door de opvoeding van zijn zintuigen kan hij de werelden der extase bereiken die aan de profaan verboden zijn, zij juist leiden naar de bronnen der levende krachten, de harmonieën,
LA VIBRATION SUR PLACE „LE MOUVEMENT STABLE”.
Het is daar dat hij de vroegere ongekende vibraties zal voelen, een licht dat de meest delikaten zich niet kunnen voorstellen.
Het is in deze bespiegelende intimiteit van het onbepaalde dat de waarheid geopenbaard wordt.
j. verheyen
Published in:
Het Kahier 6 (09/1959) Nr. 13, p. 36-38.
De Tafelronde 8 (1963) Nr. 03: p. 13-15